URSUS S.A.

Ogólne informacje

Historia Zakładów Mechanicznych Ursus sięga końca XIX wieku. Ta ponad stuletnia przeszłość – 120 lecie firma obchodziła w 2013 roku - dotyczy dziejów niezwykle ciekawych. Już sama nazwa ulicy, przy której znajdowała się fabryka ma swoją historię. „Siedem panien” było córkami trzech inżynierów i czterech przedsiębiorców, założycieli Przemysłowego Towarzystwa Udziałowego. Posag tych panien (czy też jego znacząca część), stanowił kapitał założycielski spółki. Toteż gdy w 1893 roku w Warszawie, przy ulicy Siennej 15, powołane zostało do życia to przedsiębiorstwo - przyjęło ono znak firmowy P7P (i znak ten był wybijany na produkowanych wyrobach).
Początkowo produkcja obejmowała armaturę dla przemysłu cukrowniczego, spożywczego i gorzelnianego. Z biegiem czasu asortyment wyrobów poszerzał się między innymi o urządzenia dla centralnego ogrzewania i wodociągów oraz hydranty przeciwpożarowe (warto zaznaczyć, że produkcja armatury trwała nieprzerwanie do wybuchu II wojny światowej). Kolejne lata przynosiły postępujące zmiany. Przeobrażeniom ulegał nie tylko przedmiot produkcji, lokalizacja, ale również nazwa i logo fabryki. Za sprawą inspiracji jedną z głównych postaci sienkiewiczowskiego „Quo Vadis” - pierwszy raz pojawiło się słowo „Ursus” w nazwie zakładów w 1902 roku, kiedy to zapadła decyzja o rozbudowie zakładu i poszerzeniu produkcji o silniki spalinowe. Wtedy właśnie nastąpiła zmiana nazwy - na Towarzystwo Udziałowe Specyalnej Fabryki Armatur i Motorów Ursus oraz zmiana znaku P7P na URSUS (słowo to było „zaszyfrowane” w stylizowanym kole zębatym). Ten niedźwiedź (po łacinie - Ursus) do dziś symbolizuje i podkreśla moc oraz niezawodność produkowanych wyrobów.
W 1910 roku zmieniła się lokalizacja fabryki; została ona przeniesiona na Wolę, na ulicę Skierniewicką 27/29. Oprócz armatury zaczęto produkować różnego rodzaju silniki spalinowe.
Pełny rozkwit fabryki nastąpił w 1913 roku. Silniki o mocy od 5 do 450KM stanowiły teraz podstawę produkcji (i eksportu). Znaczący udział w produkcji miała produkcja silników dla rolnictwa (tzw. lokomobili). W Królestwie Polskim Towarzystwo Udziałowe Specyalnej Fabryki Armatur i Motorów - szybko stało się głównym producentem silników, które eksportowano głównie do carskiej Rosji. Do wybuchu pierwszej wojny światowej w 1914 roku wyprodukowano ogółem sześć tysięcy silników różnych typów i o różnej mocy.
Pierwsza wojna światowa i nadciągające z nią niebezpieczeństwa były niszczycielskie również dla samej fabryki. Wycofująca się z Polski armia rosyjska zniszczyła zakład znajdujący się w tym czasie na Woli, przy ulicy Skierniewickiej. Część maszyn została wywieziona w głąb Rosji. Po wojnie, mimo olbrzymich strat, fabryka odrodziła się na nowo. Zaczęto produkować silniki spalinowe o dużej mocy. Lokomobile trafiały do gospodarstw rolnych, jakich nie brakowało w okolicach Warszawy. Jeszcze w latach 1916-1918, pod kierownictwem polskiego konstruktora prof. Kazimierza Taylora trwały prace nad skonstruowaniem pierwszego polskiego ciągnika rolniczego. Zadanie zakończono wykonaniem jednego prototypu.
W 1920 roku przedsiębiorstwo przekształcone zostało w Fabrykę Silników i Traktorów „Ursus” Sp. Akc. i chociaż nazwa wskazywała na produkcję traktorów, to pierwsza maszyna, której można było takie miano nadać, zjechała z taśmy montażowej dopiero dwa lata później i już w firmie o zmienionej nazwie – w Zakładach Mechanicznych „Ursus” Spółka Akcyjna.
Rok 1922 przyniósł zasadnicze zmiany w rozwoju firmy. Fabryka, obok dotychczasowej produkcji armatur, rozpoczęła seryjną produkcję pierwszych polskich ciągników rolniczych nazywanych ciągówkami. Ciągówka „Ursus” była maszyną o konstrukcji wzorowanej na amerykańskim ciągniku „Titan” z poziomym dwucylindrowym silnikiem naftowym o mocy 25 koni mechanicznych, gdzie napęd z silnika przekazywany był na tylną oś za pomocą przekładni łańcuchowej. Ogółem do 1927 roku wyprodukowano sto sztuk takich ciągówek.
Kiedy w 1923 roku nastąpiła kolejna zmiana w nazwie spółki, głównym celem produkcji stały się samochody. Zakłady Mechaniczne URSUS – S.A. ulokowano w nowym miejscu, w podwarszawskiej wsi Czechowice (dziś jest to część dzielnicy Warszawy - Ursus). Pięć lat po tych zmianach, 11 lipca 1928 roku, odbyła się prezentacja 52 krajowych ciężarówek marki Ursus. Z tej okazji na uroczystość przybył ówczesny prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki oraz prezydent Warszawy Zygmunt Słomiński.
Prężnie rozwijające się zakłady przeżyły w dwudziestoleciu międzywojennym swoje pierwsze załamanie. W 1930 roku fabrykę znacjonalizowano i włączono do Państwowych Zakładów Inżynierii. Główną produkcję stanowiły motocykle, samochody ciężarowe oraz czołgi na potrzeby wojska a także szeroki asortyment pojazdów jedno- i dwuśladowych dla rynku cywilnego. Dwa lata później podjęto i zrealizowano decyzję o budowie czołgów typu TU. Wtedy też opracowany został słynny motocykl Sokół 1000 o mocy 22 koni mechanicznych oraz Sokół 600 o mocy 15,5 koni mechanicznych.
Od 1930 roku do wybuchu drugiej wojny światowej w 1939 roku w zakładach powstała cała seria produkcji ciężkiej, tj.: 737 czołgów, 700 ciągników wojskowych, ponad 1000 samochodów URSUS oraz samochodów i autobusów, w tym samochody pancerne, około 1500 motocykli Sokół 1000 i Sokół 600 dla wojska i około 1000 sztuk na rynek cywilny, a ponadto silniki lotnicze, stacjonarne i dla rolnictwa.
Po kampanii wrześniowej w 1939 roku Niemcy zajęli zakłady i cała produkcja została przestawiona na cele zbrojeniowe dla Rzeszy, na przykład produkowano i remontowano czołgi i pompy lotnicze. W lipcu 1944 roku okupanci wywieźli z fabryki całe wyposażenie wraz z częścią załogi do Oławy, Kaczanowa i Wrocławia, a w grudniu zaminowali cały jej teren i obsadzili wojskowymi posterunkami utrzymywanymi aż do stycznia 1945 roku. Po wyzwoleniu Warszawy, Ursus uratowano przed zniszczeniem. Do zakładu zaczęła ściągać część dawnej załogi. Do września 1946 roku udało się odzyskać większość przedwojennego wyposażenia fabryki (ściągnięto ją z Niemiec).
W 1946 roku władze państwowe podjęły decyzję o rozpoczęciu produkcji ciągników rolniczych. Wówczas zespół konstruktorów z Politechniki Warszawskiej opracował dokumentację ciągnika Ursus C-45 na bazie konstrukcji Lanz-Bulldoga. Pierwszy ciągnik zjechał z taśmy montażowej w 1947 roku zjechał z taśmy montażowej pierwszy ciągnik wprost na defiladę pierwszomajową, jako - jak głosił napis na transparencie - „dar robotnika i inżyniera na 1-go Maja dla brata chłopa”.
W drugiej połowie XX wieku dokonywano modernizacji i udoskonaleń ciągników. Powstawały nowe projekty a niektóre z nich, taki jak C-330 - kultowy „Ciapek”, przeszły do legendy PRL-u. Lata 1960-1990 – to okres intensywnego rozwoju Zakładów Mechanicznych „Ursus”. Powstało Zrzeszenie Przemysłu Ciągnikowego (ZPC) „Ursus”, w skład którego wchodziły (poza warszawskim ursusem) zakłady we: Włocławku, Sulęcinie, Gorzowie Wielkopolskim, Nisku i Lublinie.
Po podpisaniu umowy licencyjnej przez władze rządowe, nawiązano współpracę z firmą Massey-Ferguson Perkins. Rozwijała się również produkcja ciągników ciężkich.
W 1991 roku nastąpił podział ZPC Ursus, w wyniku którego wyłoniły się nowe podmioty gospodarcze, m.in. w 2001 roku: Fabryka Ciągników „Ursus” Sp. z o. o. w Warszawie i Lubuskie Zakłady Mechaniczne Sp. z o.o. w Gorzowie Wielkopolskim, które - w 2003 roku – wspólnie utworzyły nowe przedsiębiorstwo „Ursus” Sp. z o.o.
Po wielu latach masowej produkcji, w 2003 roku, dla Zakładów Ursusa nadszedł regres. Zmniejszyła się liczba produkowanych ciągników.
W czerwcu 2006r. taśmę produkcyjną opuścił 1,5 milionowy ciągnik. Z tej okazji, nastąpiło również otwarcie Muzeum Historii Ursusa.
W 2009 roku uruchomiono produkcję ciągników 3702, 3722, 3724 wyposażonych w silniki Perkins EURO IIIA. Model 3702 - sadowniczy posiada silnik 3-cylindrowy o mocy 36,9 kW (50KM), pozostałe modele także są wyposażone w silnik tej samej mocy. Ciągniki wyróżniają się nowoczesnym designem i ergonomiczną kabiną.
Ursus szczyci się rozwijaniem tradycji rodzinnych i zawodowych, udoskonala konstrukcję ciągników w celu dostosowania ich jakości do potrzeb rolników. Prawie 120 letnia tradycja Firmy oraz sprostanie oczekiwaniom klienta sprawiają, że firma Ursus jest wciąż najbardziej rozpoznawalną i cenioną marką na polskim rynku.